Korzystny wyrok NSA dla opiekunów osób niepełnosprawnych

Opiekunowie osób z niepełnosprawnością mają prawo do zamiany zasiłku dla opiekuna na świadczenie pielęgnacyjne - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Jednym z warunków takiej zamiany jest rezygnacja z zasiłku (w wysokości 520 zł) na rzecz świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna osoby, której niepełnosprawność powstała po 18. lub 25. roku życia.

W sprawie dotyczącej zamiany zasiłku na świadczenie pielęgnacyjne opiekuna wspierał Rzecznik Praw Obywatelskich. Sprawa dotyczyła osoby zajmującej się mamą, której Gminny Ośrodek Opieki Społecznej odmówił możliwości zamiany zasiłku na świadczenie argumentując, że wybór świadczenia możliwy jest jedynie w sytuacji, kiedy żadne wsparcie finansowe nie jest pobierane.

- Sprawa trafiła do sądu administracyjnego. WSA w Warszawie w wyroku 2 czerwca 2017 r. (I SA/Wa 592/17) nie podzielił zarzutów skarżącego, że takie stanowisko urzędu de facto pozbawiło go prawa wyboru rodzaju przysługującego świadczenia. Ale NSA 5 października 2018 r. uchylił ten wyrok - można przeczytać w komunikacie Rzecznika Praw Obywatelskich.

Jak czytamy w aktach - skarżący pobierał świadczenie pielęgnacyjne do 1 lipca 2013 roku, które ostatecznie stracił po zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych. W wyniku zmian w prawie uzyskał wówczas prawo do zasiłku dla opiekuna - bowiem świadczenia pielęgnacyjne w myśl nowych przepisów mogły przysługiwać wyłączenie rodzicom rezygnującym z pracy w celu podjęcia opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością. W myśl tych rozwiązań legislacyjnych osoby, którym wygaszono prawo do świadczeń pielęgnacyjnych mogły uzyskać prawo do zasiłku.

- Początkowo wysokość zasiłków i świadczeń była podobna. Ale po proteście opiekunów dzieci z niepełnosprawnościami w 2014 r. rząd podniósł wysokość świadczenia. W efekcie opiekun dziecka dostawał pomoc prawie trzykrotnie wyższą niż opiekun osoby, której niepełnosprawność stwierdzono w wieku dorosłym - wyjaśnia w komunikacie biuro RPO. Zdaniem rzecznika takie uzależnianie wysokości wsparcia dla opiekuna od tego, w jakim momencie życia podopiecznego stwierdzono jego niepełnosprawność, jest sprzeczne z konstytucją czego potwierdzeniem były wyroki Trybunału Konstytucyjnego, który uznał je za sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości (art. 32 Konstytucji) w wyroku z 21 października 2014 r. (syg. K 38/13).

W rozpatrywanej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał jednak, że wyrok TK nie ma znaczenia dla tej konkretnej sprawy, bowiem wystąpienie o zasiłek pozbawiło opiekuna prawa do świadczenia. Skarżący zdecydował się na odwołanie do NSA, a swój udział w postępowaniu zgłosił również RPO.

- W ocenie Rzecznika nie można powoływać się na przepis, że świadczenia nie może dostawać, skoro się wystąpiło o zasiłek, bo pan X. wystąpił o zasiłek, bo stracił prawo do świadczenia - a stracił je z powodu przepisu, który rok później został uznany za niekonstytucyjny - czytamy w komunikacie RPO. W jego ocenie pobieranie zasiłku nie może być przeszkodą (w tych konkretnych okolicznościach) do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

- Przepis art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach przewiduje przecież, że w sytuacji zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego (pkt 2) i zasiłku dla opiekuna (pkt 5) przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną. W sytuacji rezygnacji z zasiłku dla opiekuna możliwe jest zatem skuteczne ubieganie się o zmianę świadczenia na świadczenie pielęgnacyjne przez opiekuna osoby, której  niepełnosprawność powstała po 18. lub 25. roku życia - czytamy w komunikacie.

Ostatecznie wyrokiem z 5 października 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny (syg. I OSK 2763/17) przychylił się do tej argumentacji i uchylił w całości zaskarżony wyrok, a także zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję wójta gminy.

Źródło: www.politykazdrowotna.com