Wypożyczalnia sprzętu dla osób z niepełnosprawnościami działa, ale wątpliwości pozostały

Kontrowersyjny projekt ruszył ok. pięć miesięcy temu. Eksperci wskazywali, że w sposób bezprawny i bez konsultacji z branżą wyrobów medycznych. Informacje wokół zakupów były objęte klauzulą tajności. I wciąż są, bo nowi rządzący też nie są skłonni do ujawniania szczegółów.

996 - tyle wniosków o wypożyczenie technologii wspomagających wpłynęło do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) od 4 września 2023 r. - dowiedział się Rynek Zdrowia. Najwięcej próśb dotyczyło wypożyczenia łóżek rehabilitacyjnych z materacem, zestawów wspierających komunikację alternatywną (tablet z Mówikiem), aparatów słuchowych (dotyczy ich ponad 100 wniosków), koncentratorów tlenu oraz łóżek rehabilitacyjnych.

Mowa o sprzęcie dostępnym w ramach funkcjonującej od września ub.r. wypożyczalni technologii wspomagających dla osób z niepełnosprawnością. To projekt, wokół którego było wiele kontrowersji. Pod koniec 2022 r. Gazeta Wyborcza pisała, że Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych (RARS) kupuje sprzęt na potrzeby wypożyczalni bez przetargów, bez konsultacji z producentami technologii wspomagających i w sposób bezprawny - przepisy umożliwiające to działanie przyjęto bowiem dopiero w maju 2023 r. Eksperci oceniali, że lista sprzętu przygotowana była "bez ładu i składu". A szczegóły dotyczące zakupów były niejawne z uwagi na fakt, że sprzęt uznano za rezerwę strategiczną.

W lipcu 2023 r. sprawą zainteresowało się Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Z informacji, które uzyskał Rzecznik, wynika, że RARS przekazano na realizację zadań wspierających rehabilitację osób z niepełnosprawnościami dotację celową w wysokości 200 mln zł, jednak wydano na ten cel 100 mln zł. RPO zwrócił się do ówczesnego wiceministra rodziny i pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych Pawła Wdówika o wyjaśnienia dotyczące m.in. tajności zakupów sprzętu, jego jakości oraz kryteriów doboru. W grudniu ub.r. RPO pisał, że nie uzyskał żadnych odpowiedzi. Jednocześnie Rzecznik wciąż informował o otrzymywaniu sygnałów dotyczących niskiej jakości sprzętu czy niedostosowania oferty do potrzeb rynku.

Z uwagi na zmianę partii rządzącej postanowiliśmy zapytać niedawno powołanych urzędników instytucji mających wpływ na funkcjonowanie kontrowersyjnej wypożyczalni, co zamierzają z nią zrobić. Poprosiliśmy też o skomentowanie trafiających do naszej redakcji doniesień, że składowany sprzęt (przede wszystkim wózki inwalidzkie zasilane bateriami), z uwagi na brak ich użytkowania, mogą wkrótce okazać się niezdatne do użytku.

Wysłaliśmy pytania do: Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS); nowego pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych Łukasza Krasonia, PFRON-u oraz RARS. Przedstawiciele MZ odpisali nam, żeby w tej sprawie kontaktować się z resortem pracy. Od dwóch tygodni milczy zaś Łukasz Krasoń.

Formalnie to PFRON zajmuje się zarządzaniem wypożyczalnią. Zapytaliśmy Fundusz, jak oceniany jest ten projekt. Matylda Piątkowska, rzecznik prasowy odpisała nam, że "trwa on dopiero od pięciu miesięcy, ale liczba składanych wniosków o wypożyczenie wybranych technologii wspomagających systematycznie rośnie".

W odpowiedzi na pytanie, czy potrzebne są jakieś zmiany w zakresie funkcjonowania wypożyczalni, słyszymy, że Fundusz na bieżąco analizuje projekt, a w przypadku konieczności jego modyfikowania, Rada Nadzorcza PFRON, podejmuje działania. Tak było w styczniu, czerwcu, sierpniu oraz listopadzie ub.r. Najbardziej aktualna wersja programu dostępna jest na stronie internetowej PFRON.

Poprosiliśmy też Fundusz o ocenę, czy zakupiony sprzęt odpowiada potrzebom osób z niepełnosprawnościami. Matylda Piątkowska powiedziała nam, że krótki okres działania wypożyczalni nie pozwala jeszcze ocenić tej kwestii. Zgodnie z wyżej wymienionym programem wypożyczalni, Fundusz ma możliwość przedstawienia RARS wykazu technologii, które powinny zostać dokupione, po otrzymaniu rekomendacji od Zespołu ds. technologii wspomagających. Zespół ten jest powoływany na 36 miesięcy i w trybie cyklicznym (nie rzadziej, niż co trzy miesiące) ma rekomendować zarządowi PFRON wykaz technologii do doposażenia.

Nie udało nam się uzyskać informacji na temat tego, czy planowane jest odtajnienie dokumentów dotyczących zakupu technologii wspomagających. Rzecznik prasowy PFRON mówi nam, że obecnie wypożyczalnia posiada wyłącznie technologie udostępnione przez RARS jako rezerwa strategiczna.

Fundusz nie komentuje także doniesień o problemach ze składowanymi w wypożyczalni wózkami elektrycznymi. Matylda Piątkowska mówi nam, że PFRON nie posiada żadnych informacji na ten temat, a nad stanem technicznym wypożyczalni czuwa RARS, która jest odpowiedzialna za logistyczną stronę programu.

Jeszcze mniej wylewna w swoich odpowiedziach jest RARS. Czytamy w nich, że każdy projekt jest ewaluowany pod kątem oczekiwań beneficjentów, ich uwag, sugestii i potrzeb. "Projekt cieszy się dużym zainteresowaniem i z pewnością będzie rozwijany" - wskazano. 

W odpowiedzi na nasze pytanie o możliwość odtajnienia dokumentów dotyczących zakupów czytamy, że RARS dokonuje zakupów do rezerwy strategicznej na podstawie decyzji premiera. "Postępowanie zostało uruchomione zgodnie z procedurami obowiązującymi w RARS. Parametry urządzeń były określone we wniosku MRPiPS". Agencja wskazuje, że jawny jest wykaz przekazywanego sprzętu wraz z decyzją o przekazaniu rezerwy na rzecz PFRON.

RARS podkreśla, że nie ma zastrzeżeń do przekazywanego beneficjentom sprzętu, który "charakteryzuje się wysoką jakością oraz odpowiada na potrzeby osób z niepełnosprawnościami". W zakresie pytania o zużywanie się baterii w nieużywanych wózkach inwalidzkich czytamy, że "każda bateria ma swoją określoną żywotność. Sprzęt będący wyposażeniem wypożyczalni jest magazynowany i serwisowany zgodnie z zaleceniami producentów". Agencja zastrzega, że sprzęt wypożyczany przez beneficjentów jest w pełni sprawny technicznie.

MRPiPS, swoimi odpowiedziami, niewiele wnosi do powyższych informacji. Wskazuje, że wypożyczalnia funkcjonuje zbyt krótko, by móc ją oceniać. A po szczegóły odsyła do PFRON oraz RARS.

Lista dostępnego sprzętu znajduje się na stronie PFRON.

Źródło: www.rynekzdrowia.pl