Zmiany w rozporządzeniu dotyczącym orzekania o niepełnosprawności

Pojawił się projekt rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności, a także wydłużenie okresów ważności tych orzeczeń. 

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej planuje nowelizację rozporządzenia z 15 lipca 2003 r. dotyczącego orzekania o niepełnosprawności. Zmiany wynikają z propozycji deregulacyjnej zgłoszonej przez inicjatywę "Sprawdzamy - Inicjatywa Przedsiębiorcy dla Polski", której celem jest zniesienie obowiązku cyklicznego odnawiania orzeczeń dla osób z trwałą niepełnosprawnością. Pomimo że obecne przepisy umożliwiają wydawanie orzeczeń bezterminowych, w praktyce wiele osób - nawet z nieuleczalnymi schorzeniami, jak zespół Downa, ciężki autyzm czy trwałe urazy - zmuszone jest do regularnego potwierdzania swojego stanu zdrowia. Prowadzi to do zbędnych obciążeń administracyjnych, kosztów, stresu i niepewności. Wielokrotnie sądy pracy i ubezpieczeń społecznych uchylały decyzje o czasowych orzeczeniach, uznając brak podstaw do okresowej weryfikacji w przypadkach ewidentnie nieodwracalnych.

Celem nowelizacji jest ujednolicenie decyzji wydawanych przez komisje orzekające oraz ograniczenie ich uznaniowości, co ma zagwarantować osobom z trwałą niepełnosprawnością stabilny dostęp do świadczeń, rehabilitacji i wsparcia społecznego bez konieczności cyklicznych badań. Planowane zmiany mają poprawić komfort życia tych osób i ich opiekunów, ułatwiając planowanie życia zawodowego i społecznego, a także zmniejszyć liczbę spraw rozpatrywanych przez zespoły orzekające. Nowelizacja doprecyzowuje definicje trwałości i okresowości naruszenia sprawności organizmu – stan uznaje się za trwały, jeśli według wiedzy medycznej nie rokuje poprawy klinicznej ani funkcjonalnej. Dotychczas okres ważności orzeczeń ustalano głównie w oparciu o rokowanie zdrowotne; po zmianach uwzględniana będzie również trwałość ograniczeń w funkcjonowaniu. Takie podejście jest zgodne z ustawą o rehabilitacji i Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, która podkreśla, że niepełnosprawność to nie tylko wynik choroby, ale też efekt interakcji z otoczeniem i barierami społecznymi.

Nowelizacja wprowadzi także szczególne zasady dla osób z rzadkimi chorobami genetycznymi oraz zespołem Downa. W przypadku osób powyżej 16. roku życia orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ma być wydawane na okres nie krótszy niż 7 lat, pod warunkiem że choroba ma jednorodny i niezmienny przebieg, a stan zdrowia nie rokuje poprawy. W przypadku dzieci z takimi schorzeniami niepełnosprawność będzie mogła być orzekana do ukończenia przez nie 16. roku życia. Lista chorób genetycznych kwalifikujących do takiego trybu orzekania zostanie ujęta w nowym załączniku nr 5 do rozporządzenia. Wykaz opiera się na klasyfikacji Orphanet (kody ORPHA), stosowanej w krajach UE do identyfikacji rzadkich jednostek chorobowych. Uregulowanie tych przypadków w przepisach ma zapewnić większą spójność i przejrzystość systemu orzeczniczego, który dotychczas opierał się na wewnętrznych wytycznych.

Nowelizacja przewiduje również przepisy przejściowe - nowe zasady będą miały zastosowanie także do spraw rozpoczętych i niezakończonych przed wejściem w życie zmian. Projekt zakłada, że nowe przepisy wejdą w życie po 14 dniach od publikacji w Dzienniku Ustaw, co najprawdopodobniej nastąpi w pierwszej połowie 2025 roku. Celem wszystkich zmian jest przede wszystkim zmniejszenie obciążenia osób z niepełnosprawnością oraz ich opiekunów, ograniczenie biurokracji, a także zwiększenie efektywności działania komisji orzeczniczych i lekarzy, którzy obecnie muszą wielokrotnie potwierdzać oczywiste stany zdrowotne bez szans na poprawę.

Źródło: www.infor.pl